Ushbu uslubiy qo‘llanmada o‘qish darslarida she’riy matnlar va epik she’rlar ustida ishlash metodikasi haqidagi ma’lumotlar o‘z aksini topgan

S.A.Yuldosheva. O`zbek tili darslarida o`quvchilar nutqini o`stirishda xalq og`zaki ijodining o`rni. (Samarqand shahar 45-maktab o`zbek (davlat) tili o'qituvchisi Gulrux Kamalovaning pedagogik faoliyati tajribasidan).

Mazkur uslubiy qo‘llanmada axborot xuruji tushunchasi va uning mazmun-mohiyati, yoshlarda axloqiy immunitetni shakllanirishda ta’lim tizimining o‘ziga xos xususiyatlari, maktabgacha ta’lim tashkiloti tarbiyalanuvchilarida axborot xurujlariga qarshi axloqiy immunitetini shakllantirishga qaratilgan faoliyatning yo‘nalishlari, umumiy o‘rta ta’lim maktablari o‘quvchilarida axborot xurujlariga qarshi axloqiy immunitetni shakllantirishga qaratilgan faoliyatni tashkil etish tartiblari va umumiy o‘rta ta’lim tizimida ma’naviy tarbiya jarayonini tashkil etishning me’yoriy-huquqiy asoslari hamda oliy ta’lim muassasalarida talaba yoshlarda axborot xurujlariga qarshi axloqiy immunitetni shakllantirishning prinsipial qoidalari, borasida fikr-mulohazalar yoritib berilgan. Shuningdek, “Yoshlarda axborot xurujlariga qarshi axloqiy immunitetni shakllantirishda ta’lim tizimining o‘rni” mavzusi yuzasidan nazariy va amaliy topshiriqlarni bajarishga doir tegishli topshiriq va tavsiyalar ilgari surilgan.
Ushbu uslubiy qo‘llanma “Tarbiya” fani mutaxassislik modullarining uzviy, tarkibiy qismi sifatida nafaqat “Tarbiya” fani o‘qituvchilari malakasini oshirish kursi tinglovchilari, balki umumiy o‘rta ta’lim maktablarida “Tarbiya” fanini o‘qitishda muayyan mavzularni o‘qitishda foydalanish mumkin.

O‘zbekiston Respublikasi umumtaʼlim muassasalarining ta’lim oluvchi yoshlari 2021-yildan boshlab xalqaro tadqiqotlarda ishtirok etadi. Vazirlar Mahkamasining 2018-yil 8-dekabrdagi “Xalq ta’limi tizimida ta’lim sifatini baholash sohasidagi xalqaro tadqiqotlarni tashkil etish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 997-sonli qarori qabul qilindi. Unga asosan 9-sinf oʻquvchilari PISA, boshlangʻich sinf oʻquvchilari PIRLS, 4- va 8-sinf o‘quvchilari TIMSS xalqaro tadqiqotlarda ishtirok etishi va bu borada amalga oshirilishi lozim boʻlgan vazifalar belgilandi.

PIRLS – (inglizcha – Progressin International Reading Literacy Study – matnni oʻqish va tushunish darajasini aniqlovchi xalqaro tadqiqot) xalqaro tadqiqotning maqsadi turli xil ta’lim tizimidan iborat boʻlgan davlatlardagi boshlangʻich maktab oʻquvchilarining matnni oʻqish va qabul qilish boʻyicha tayyorgarligi hamda oʻquvchilarning har xil yutuqlarga erishishga sabab boʻluvchi ta’lim tizimidagi oʻziga xos xususiyatlarni aniqlash va baholashdan iborat. Albatta bunday tadqiqot xalq ta’limi sohasidagi ishchilar, olimlar, metodistlar, oʻqituvchilar, ota-onalar v ajamoat vakillari uchun katta ahamiyatga egadir.Ushbu sinov turi har 5 yilda bir marta oʻtkazishga moʻljallangan.

Innovatsion iqtisod uchun poydevor bo‘lib hisoblangan zamonaviy texnologiyalar barcha sohalardagi kadrlar oldiga yangi talablarni qo‘ymoqda. Ushbu talablar nafaqat ta’lim sifatini yaxshilash, shuningdek, atrof-olamdagi real muammolarning yangi yechim yo‘llariga tayyor bo‘lgan kadrlarni tayyorlashga yangicha yondashuvlarni taqozo etmoqda.
Yurtimizda ta’lim sifati va natijasiga alohida e’tibor qaratilayotgan bir paytda ta’lim metodlarini takomillashtirish, innovatsion yondashuvlarni joriy etish borasidagi asosiy vazifalardan biri o‘quvchilarning tanqidiy fikrlash, ijodiy tafakkur jarayonlarini munosib tashkil etish, interfaol ta’lim va tarbiya usullarini joriy qilish, o‘quvchilarning loyihaviy faoliyatini yo‘lga qo‘yishdir. “Loyihalar” metodini qo‘llash natijasida o‘quvchilarning mustaqil fikrlash, tahlil qilish, xulosalar chiqarish, o‘z fikrini bayon qilish, uni asoslagan holda himoya qila bilish, sog‘lom muloqot, munozara, vaziyatni baholash ko‘nikmalari shakllanib, rivojlanib boradi.
STEAM – tabiiy fanlar, texnologiya, muhandislik, san’at va matematika fanlarini mutanosib o‘qitish uslubi.

Mazkur uslubiy qo‘llanmada mumtoz she’riy namunalarning vazniy qolipi –aruz vazninining nazariy asoslari maktab o‘qituvchilari va o‘quvchilari uchun sodda bayon tilida ifodalab berilgan. Aruzdagi tayanch tushunchalar, vaznni tahlil qilish yo‘llari muvofiq metod va tashkilotchi chizmalar vositasida berilgan.

Keyingi yillarda mamlakatimiz ta’lim tizimida, jumladan malaka oshirish ta’lim tizimida tub o‘zgarishlar ro‘y bermoqda. 2020-yil 23 sentabrda O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risida” Qonuni, Prezidentning qator Farmon va Qarorlari, jumladan 2021-yil 25-yanvardagi “Xalq ta’limi sohasidagi ilmiy-tadqiqot faoliyatini qo‘llab quvvatlash hamda uzluksiz kasbiy rivojlantirish tizimini joriy qilish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-4963-son Qarori qabul qilindi. Ushbu qarorga asosan xalq ta’limi sohasida faoliyat ko‘rsatayotgan rahbar, mutaxassis va pedagog xodimlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tizimini takomillashtirish, umumiy o‘rta ta’limning ilmiy asoslarini yaratish g‘oyalari olg‘a surilib, ularni amalga oshirish yo‘llari belgilab berildi.

Mazkur metodik qo‘llanmani yozishdan maqsadi, insonlarning 
ma’naviy  ehtiyojlarini  qondirishga  ko‘maklashish  asosida  jamiyat, 
mamlakat  taraqqiyotiga  hissa  qo‘shishdan  iborat.  Shu  ma’noda 
maktab  matematikasini  o‘qib-o‘rganuvchi  o‘qituvchilar,  ayniqsa 
repetitorlik  qiluvchi  hamkasblar,  maktabdan  keyingi  ta’limga 
tayyorgarlik  ko‘ruvchi  o‘quvchilar  davlat  test  markazi  tomonidan 
nashr  etilgan  axborotnomalardagi  misol  va  masalalarini  yechishda 
biror  qiyinchlikka  duch  kelishsa,  biz  yozgan  kitoblardan 
foydalanishlari qulay bo‘ladi.

   Ushbu  uslubiy  ko'rsatmada  kimyo  darslarini  yangi  pedagogik  texnologiyalar 
asosida  o'tkazish  bo'yicha  foydali  ma'lumotlar  keltirilgan.  Uslubiy  ko'rsatma 
umumiy  o'rta  ta'lim  maktablarining  kimyo  fani  o'qituvchilari  uchun  va  pedagogik 
texnologiyalarni asosida dars o'tishda amaliy jihatdan foydali  bo'lishi  mumkin. 

Mazkur uslubiy qo‘llanmada ta’lim tizimini texnologiyalashtirishning o‘ziga 
xos  jihatlari,  innovatsion  texnologiyalar  asosida  “Tarbiya”  fanini  o‘qitishning 
o‘ziga  xos  xususiyatlari  va  o‘qitishda  interfaol  usullardan  foydalanishning 
ahamiyati, fanni o‘qitish samaradorligini oshirishda didaktik materiallar haqida 
fikr  yuritilgan,  shuningdek,  “Tarbiya”  fanni  o‘qitishda  interfaol  usullardan 
foydalanish mavzusi yuzasidan nazariy va amaliy topshiriqlarni bajarishga doir 
tegishli topshiriq va tavsiyalar ilgari surilgan. 
Ushbu qo‘llanma “Tarbiya” fani mutaxassislik modullarining uzviy, tarkibiy 
qismi  sifatida    nafaqat  “Tarbiya”  fani  o‘qituvchilari  malakasini  oshirish  kursi 
tinglovchilari, balki umumiy o‘rta ta’lim maktablarida “Tarbiya” fanini o‘qitishda 
keng foydalanish mumkin.