Bugun pedagoglarimizning eng muhim vazifasi nima degan savolga bir so‘z bilan “Komil insonni tarbiyalash”, deb javob berish mumkin. Biz o‘quvchilarimizni har tomonlama “Komil inson” qilib tarbiyalashimiz uchun juda ko‘p hadislardan va boshqa manbalardan foydalanishimiz kerak.
O‘quvchi yoshlarni “Komil inson” qilib tarbiyalash davlat siyosatining ustuvor sohasi deb e’lon qilingan.
Biz o‘quvchilarimizni “Komil inson”lar qilib tarbiyalash uchun ularning qalbida quyidagilarni shakllantira olishimiz kerak:
– fikrlash, ya’ni tafakkur madaniyatini shakllantirish, mushohadaga o‘rgatish;
– chuqur bilim va dunyoqarashga ega bo‘lish;
– mustaqil fikrlay olish;
– ezgulik va yovuzlik, sog`lom bunyodkor va buzg`unchi g`oyalarni ajrata olish;
– buyuk ajdodlarimizni tarixiy - ma’naviy merosini bilish, ijtimoiy hayot va Vatan ravnaqi yo‘lida ulardan foydalanish;
– o‘quvchilarda mardlik, g`ayratlilik, shijoatli bo‘lish, jasurlik, fidoyilik, vatanparvarlik, bunyodkorlik kabi fazilatlarini kamol toptirish va ularni qatiyat bilan amalda qo‘llay olish;
– bezorilik, jangarilik, axloqiy tubanlik, yolg`onchilik, o‘g`rilik illatlariga keskinkurasha olishga o‘rgatishimiz lozimdir.

Boshlang’ich ta`lim – ta`lim va tarbiyaning bosh poydevoridir. Ushbu poydevor qanchalik mustahkam bo’lsa imorat shunchalik mustahkam bo’lgandek, mukammal boshlang’ich ta`lim bilimlariga ega bo’lgan o’quvchilar kelgusida yuqori sinflarda hech qiynalmasdan yanada yuksak natijalarga erisha oladilar.
Tarbiyaviy tadbirlar orqali ular ongida kasb-hunar va mehnat ko’nikmalarini hosil qilish, umummadaniy bilimlarni, milliy va umumbashariy kadriyatlarga asoslangan yuksak manaviy axloqiy fazilatlarini tarbiyalash bilan o’z vatani va xalqiga nisbatan sadoqatni shakllantirish, atrof-muhitga nisbatan ongli munosabatda bo’lish tuyg’usini, huquqiy ongini tarbiyalash lozim.”Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”da “madaniy, ilmiy, texnikaviy, sport va boshqa yo’nalishlarda maktabdan tashkari davlat va nodavlat ta’lim muassasalarini tashkil etish” ta’kidlangan hamda ta’lim sifatini yaxshilash, uning tuzilmasi va mazmun - mundarijasini takomillashtirish vazifalari belgilab berilgan.

Bir qator ishlar boshlang‘ich ta’limdagi fanlararo va fanlar ichidagi aloqalarga bag‘ishlangan. Bu muammolar o‘quv fanlarini integratsiyalashga o‘tishning yaqin rivojlanish markazidir.
Integratsiya atama va uslubiy nuqtai nazardan hodisa sifatida nima ekanligini ko‘rib chiqaylik.
Integratsiya so‘zi lotincha integration – tiklash, to‘ldirish, integer butun so‘zidan kelib chiqqan.
Integratsiya haqida ikkita tushunchaga egamiz:
1.Tizim organizmning alohida tabaqalashtirilgan qism va vazifalarning bog‘liqlik holatini bildiruvchi tushuncha vash u holatga olib boruvchi jarayon.
2.Tabaqalashtirish jarayonlari bilan birga amalga oshirilayotgan fanlarni yaqinlashtirish jarayoni.

Pedagogik texnologiya nima? Nega bu so’z birikmasi “yangi” so’zini qo’shimcha qilib, “yangi pedagogik texnologiya” deb ataymiz? U nima uchun bugungi ta’lim-tarbiya jarayonida zaruratga aylandi? Nega endi shuncha yillardan beri yarab kelgan ta’lim jarayonini loyihalashga yangicha yondashish zarur?
Bu kabi savollarga javob berish uchun, eng avvalo, mamlakatimizda “Ta’lim to’g’risidagi” qonun va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” asosida ta’lim tarbiya sohasida olib borilayotgan tub islohatlarning asosiy yo’nalishlarini anglab olmoq lozim.
Bu yo’nalishlar:
- ta’lim mazmunini, tizimini isloh qilish;
- ta’lim tarbiya boshqaruvini isloh qilish;
- ta’limning bozor iqtisodiyotiga asoslangan mexanizmini yaratish;
- ota-ona, o’qituvchi-o’quvchining ta’lim jarayoniga bo’lgan yangicha qarashlarini shakllantirish;
- tub islohatlarning bosh harakatlantiruvchi kuchi – yangi pedagogik texnoligiyani amaliyotga tadbiq etishdan iborat.

Insho - ijodiy ish: o‘quvchidan faollik, qiziqish, fikr bildirishni talab qiladi. Material tayyorlash, uni tartibga solish, insho kompozitsiyasi va rejasi haqida o‘ylash, logik bog‘lanishni belgilash, so‘z, so‘z birikmasini tanlash, gap tuzish va uni o‘zaro bog‘lash, imloni tekshirish kabi barcha murakkab ishlar o‘quvchidan aqliy kuchini to‘la ishga solish bilan birga, o‘z ma’naviy faoliyatini boshqarish ko‘nikmasini ham talab etadi.
Inshoda til nazariyasi nutq tajribasi bilan qo‘shiladi. O´quvchi inshoni, u mustaqil, ijodiy xarakterda bo‘lgani, «o‘ziniki»ni yozgani uchun ham sevadi.
Maktab rivojining barcha bosqichlarida bolalarning mustaqil tuzgan hikoyasi - inshoga alohida ahamiyat berilgan. Maktablar yangi, o‘quvchilar nutqini o‘stirish, aqliy, ijodiy o‘sishiga mo‘ljallangan dasturga o‘tishi munosabati bilan uning ahamiyati yanada o‘sdi.

Mehnat inson hayoti uchun, uning farovon turmush kechirishi uchun hamisha asos bo‘lib keladi. Mehnat-faqat shaxsiy moddiy farovonlik manbayigina emas, balki el-yurtga xizmat qilish, vatanimiz gullab-yashnashi va uning qudratini oshirish manbayi hamdir.
Ota-bobolarimiz asrlar davomida mehnatni ulug‘lab kelishgan. Ajdodlarimizdan meros bo‘lib qolgan ilmiy-badiiy kitoblar, me’morchilik obidalari, san’at asarlarining barchasi mehnatning mahsulidir.
Olim bolalarni eng kichik yoshdan mehnatga o‘rgatish metodlari, yo‘llari haqida fikr yuritib, shu bilan birga inson har tomonlama kamolga etishi uchun ilmli bo‘lishi ham kerak degan o‘oyani ilgari suradi.
Buyuk o‘zbek shoiri, mutafakkir Alisher Navoiy mehnatsevarlikni chinakam insonning eng asosiy xususiyati deb bilgan. Mehnat kishini bezashini, uni har tomonlama kamol toptirishini yuksak ko‘tarinki ruh bilan ifoda etgan. Yosh avlodni sidqidildan mehnat qilishga, mehnatni qadrlashga chaqirgan.

Kompetensiyaviy yondashuvga asoslangan ta’lim – o‘quvchilarda egallangan bilim, ko‘nikma va malakalarini o‘z shaxsiy, kasbiy va ijtimoiy faoliyatlarida amaliy qo‘llay olish kompetensiyalarini shakllantirishga yo‘naltirilgan ta’limdir.
Mazkur masala bo‘yicha Yevropa Kengashi 1996-yilda ”Yevropa uchun tayanch kompetensiyalar” mavzusidagi Simpozium tashkil etib,unda Yevropa Ittifoqiga a’zo davlatlarning uzluksiz ta’lim tizimi uchun dastlabki tayanch kompetensiyalar belgilangan Yevropa Parlamenti amaliy tajriba va takliflar asosida 2006-yil 18-dekabrda Yevropa Ittifoqiga a’zo davlatlar Uzluksiz ta’lim tizimi jarayonida shakllantirilishi lozim bo‘lgan 8 ta tayanch kompetensiyalarni tavsiya qilgan. Bular quyidagicha nomlanadi:
1. Ona tilida muloqot qila olish.
2. Chet tilida muloqot qila olish.
3. Matematik savodxonlik, fan va texnikaga oid kompetensiyalar.
4. Informatsion texnoligiyalardan foydalanish.
5. O‘rganish uchun o‘qish va mustaqil bilim olish kompetensiyasi.
6. Ijtimoiy va fuqarolik kompetensiyasi.
7. Tashabbuskorlik va tadbirkorlik kompetensiyasi.
8. Turli madaniyatlar, qadriyatlarni tushunish va o‘z madaniyatiga ega bo‘lish.

Maktabgacha ta’lim muassasasida bolalarni har tomonlama rivojlanishida predmetli muhit asosiy omillardan biridir. Maktabgacha yoshdagi bolalar har bir yoshda o‘zini o‘rab turgan muxitdan aynan o‘zini qiziqtirgan hayotiy malakani oladi. Muhit qanchalik toza va musaffo bo‘lsa bolaning inson sifatida hakllanishida shunday toza va musaffo ta’sir ko‘rsatadi. Lekin bu jarayonning o‘ziga xos qonuniyatlari mavjud. Demak, maktabgacha yoshdagi bolalarni to‘laqonli rivojlantirishda kattalarning ular bilan mazmunli suhbatlari va bolalikning predmetli muhiti bilan boyitish zarur. Bu bolalikning predmetli muhiti hisoblanadi.
Shunday qilib, predmetli muhit, o‘yinchoqlar, o‘yin vositalari, moddiy resurslar, jihozlar, ko‘rgazmali qurollar yordamida bolani aqliy, jismoniy, psixologik rivojlantirishga pedagogik ta’sir o‘tkazishni anglatadi.
Bolani rivojlantiruvchi muhit mazmun-mohiyatiga ko‘ra bolani aqliy, jismoniy va psixologik rivojlanishini ta’minlashi, takomillashtirishi, piravard natijada bolalikni rivojlantirishning predmetli muhitiga qo‘yilgan pedagogik talab va maqsadni ro‘yobga chiqarishi kerak. Predmetli muhitni pedagogik jarayonda muvoffaqiyatli qo‘llanma uchun uning variativligini ta’minlash kerak.

Zamonaviy jamiyatda insonning o`ziga xosligi, individualligi tobora ko`proq ahamiyat kasb etmoqda. Bu holat maktab oldiga o`quvchilar shaxsini ularning tabiiy salohiyati asosida, tarixiy-madaniy qadriyatlar, xalq an’analari hamda ilm-fan, texnikaning zamonaviy yutuqlaridan foydalangan holda rivojlantirish vazifasini qo`yadi va bu vazifani bajarish mas’uliyatini qo`yadi.
Boshlang`ich sinflarda matematik ta`lim o`quvchilarning mantiqiy tafakkurlarini shakllantirishga, o`z g`oyalarini mustaqil ifodalay olishga, bilimlarni faoliyat jarayoniga tadbiq etish ko`nikmalarini shakllantirishga qaratilgan.

Ma’lumki, har qanday jamiyatning ravnaqi, ijtimoiy, siyosiy, iqtisodiy barqarorligi uning fuqarolarining aqliy va ahloqiy salohiyatini yuksak darajada rivojlanganligiga bog‘liq. Zero, jamiyatimizning ma’naviy yangilanishida, ijtimoiy yo‘naltirilgan bozor iqtisodiyotini shakllantirishda jahon hamjamiyatiga qo‘shilishini ta’minlaydigan demokratik huquqiy davlat qurish kadrlar tayyorlashning milliy masalasi ustuvor mezon sifatida muhim rol o‘ynaydi. Shuning uchun ham O‘zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti I.A.Karimov inson uning har tomonlama kamol topishi va farovonligi, shaxs manfaatlari ro‘yobga chiqarishning sharoitlarini va ta’sirchan mexanizmlarini yaratish eskirgan tafakkur va ijtimoiy xulq-atvorning andozalarini o‘zgartirish respublikada amalga oshirilayotgan islohotlarning asosiy maqsadi va harakatlantiruvchi kuchidir-deb juda to‘g‘ri aytgan edi. Chunki, xalqning boy intellektual merosi va umuminsoniy qadriyatlar asosida zamonaviy madaniyat, iqtisodiyot, fan-texnika va texnologiyaning yangi yutuqlari asosida mukammal tayyorgarlikdan o‘tgan kadrlarni tayyorlashning yangi tizimini shakllantirish O‘zbekiston Respublikasi taraqqiyotining muhim shartlaridan biri bo‘lib qoldi.